Projekt Tannenberg: listopada 2010

Rycerstwo polskie biorące udział w bitwie pod Grunwaldem ugrupowane było w 51 chorągwi. Po stronie polskiej opowiedział się również książę Witold, którego wojsko liczyło 40 chorągwi. Należeli do nich rycerze Żmudzcy, Litewscy, Ruscy oraz Tatarscy. Źródła podają różne wartości opisując liczebność armii polsko-litewskiej. Przyjęliśmy szacunkowo, że Jagiełło posiadał około 20 tys. jazdy polskiej, 10 tys. litewsko-ruskiej i 2,3 – 3 tys. tatarskiej oraz około 2,5 tys. piechoty.

The Polish knights taking part in the Tannenberg battle were divided into 51 banners. The Duke of Lithuania , Vytuatas the Great, whose army consisted of 40 banners (Samogitians, Lithuanians, Ruthenians and Tatars), was on the Polish side as well. It seems difficult to establish the precise number of soldiers involved in the battle. We have estimated the overall strength of the allied forces at 20,000 Polish cavalry, 10,000 Lithuanian and Ruthenian cavalry, 2,300 – 3,000 Tartar cavalry and about 2,500 infantry.

Przyboczni Lingwena Semena.

Obecnie dzięki wnikliwej analizie źródeł historycznych, określić można prawdopodobne ustawienie chorągwi w poszczególnych etapach bitwy. Przyjmuje się, że na lewym skrzydle wojsk litewskich znajdowały się trzy chorągwie smoleńskie (smoleńska, smoleńsko – orszańska oraz smoleńsko – mści sławska), które odegrały w bitwie znaczącą rolę.

Presently, having the historical sources dissected, it is possible to assume how the banners were deployed in particular phases of the battle. It is said, that there were three banners from Smolensk on the left flank of the Lithuanian forces. It seams to us that those three banners were pretty important in the battle.

Tak właśnie wyglądała litewska "jazda lekka".

Nie chcemy na tym etapie opisywać przebiegu oraz faz bitwy. Warto jednak nadmienić, że w momencie przełamania przez Krzyżaków szyku bojowego armii polsko – litewskiej i zaplanowanego, bądź nie, wycofywania się wojsk pod wodzą księcia Witolda, chorągwie smoleńskie nie uległy panice i zostały na polu walki. Choć ponieśli znaczne straty (jedna z chorągwi podobno została „wybita co do nogi”), walczyli nadal w pełnym niemalże okrążeniu. Możliwa wydaje się hipoteza, że kurz, jaki wzbił się po ucieczce wojsk Witolda, sprawił, że Jagiełło nie zauważył, że pod Stębarkiem walczą jeszcze chorągwie Smoleńskie, dlatego nie udzielił im pomocy.

We would not like to describe the course or phases of the battle at the moment. However, we find it interesting that after the Vytuatas’ light cavalry had retreated (this escape was planned or not) ,the banners of Smolensk did not panic and remained on the battle-field. Although they suffered a significant lose (one of the banners was ‘killed to a men’), they fought being completely encircled by the enemy. It seems possible that Jogaila might not have noticed that there any Lithuanians still fighting because of clouds of dust. That could be the reason why he did not supported the banners from Smolensk.

Rycerz litewski uzbrojony w lancę, miecz, tarczę trójkątną,
odziany w przeszywanicę, lamelkowy kaftan i kołnierz, nogawice kolcze,
hełm typu bastardziego (typ V według klasyfikacji Kirpicznikowa
z wydłużonym dzwonem zakończonym sterczyną).

Chorągwiami smoleńskimi, walczącymi pod sztandarem obrazującym Archanioła Gabriela, dowodził rodzony brat Jagiełły – kniaź Lingwen Semen Olgeirdowicz z dynastii Giedyminowiczów.

The banners from Smolensk were commanded by Simeon Lingwen from the Gediminis dynasty – Jogaila’s brother.

Herb Giedyminowiczów (Słupy Giedymina).

Chorągiew księcia oleśnickiego Konrada Białego składała się z rycerzy śląskich, którzy pod Grunwaldem walczyli po stronie Zakonu Krzyżackiego. W związku z tym, że mamy zamiar jak najdokładniej odtworzyć realia bitwy, dokładamy wszelkich starań aby na naszej makiecie było jak najwięcej postaci historycznych.

Chorągwią dowodził Konrad VII Biały .

Z: Banderia Apud Grunwald. Klein A. Nowakowski P. Wyd. Alexander. Łódź 2000.

Chorągiew dzierżył najprawdopodobniej Hannus (Jan) von Mutschelnitz.

Ze znaczniejszych rodów śląskich, których obecność na polach grunwaldzkich udało się uprawdopodobnić na podstawie zachowanej listy zaciągowej rycerstwa biorącego udział w kampanii 1409-1411 po stronie Zakonu ("Złota Księga" z Królewca) można wyszczególnić:

1. Abescicz (Abschatz, Abestitz)

Tyle
Ród znany na Śląsku już od początków XIII wieku. Według tradycji jego przedstawiciele przybyli na Śląsk (księstwo legnickie) w orszaku św. Jadwigi, mieli także brać udział w bitwie pod Legnicą. Ostatnia wzmianka o Tyle Abesciczu pochodzi z 1423 roku.

2. Adelsbach

Koncze
Ród znany na Śląsku od XIII wieku. Wywodził się i wziął swoją nazwę od miejscowości Struga (Adelsbach) w księstwie świdnickim. Adelsbachowie posiadali majątki w księstwach: świdnickim, nyskim i wrocławskim.

3. Arnsdorff

Casper
Stary ród śląski pochodzący z Miłkowic (Arnsdorf) koło Legnicy. Drugim ich rodowym majątkiem był Gostyń (Gustau) w księstwie głogowskim. Posiadali również majątki w księstwach nyskim i cieszyńskim.

4. Acze (Atze)

Hannus
Ród pochodzący z Różanej (Rosenbach) koło Ząbkowic. Jego przedstawiciele wystepują w dokumentach już pod koniec XIV wieku.

5. Awlok (Vllouck, Aulock)

Heyncze
Ród notowany w dokumentach śląskich od XIII wieku, prawdopodobnie pochodzenia miejscowego, zamieszkały na pograniczu śląsko-wielkopolskim, od Lublińca (Lublintz) na południu, aż po Górę Śląską (Guhrau) i Wschowę (Fraustadt) na północy. Heyncze (Henryk) Ullouk (Awlok z Lubska (Laubsky) wraz z bratem Wacławem występuje w 1411 roku jako świadek w dokumentach księcia Konrada III oleśnickiego. Zmarł po 1421 roku.

6. Behem (Bem, Behme)

Mattis, Hannus, Peter
W roku 1411 Hannus i Peter Bemerowie znani są jako właściciele Wojciechowa (Woitsdorf) koło Zlotoryi (Goldberg). W 1418 Peter pisał się - de Kernicz.

8. Bischofswerder

Syfrit (Zygfryd)
Ród notowany na Śląsku po raz pierwszy w 1304 roku. Niektórzy jego przedstawiciele osiedlili się w Zgorzelcu. W 1391 na Górnym Śląsku Nicolao Bischofswerder występuje jako świadek w dokumentach księcia Jana opawsko-raciborskiego. Zygfryd Bischofswerder miał być serdecznym przyjacielem księcia Wacława legnickiego, biskupa legnickiego. W 1411 był posłem biskupa do króla czeskiego Wacława IV. W 1420 roku przebywał na dworze biskupa księcia Konrada oleśnickiego. W 1431 prawdopodobnie też on, lub inny Zygfryd, był sędzią dworskim księstwa świdnickiego.

9. Borsnicz (Borsnitz)

Heyncze, Czenko, Gonczel, Pryczlaw, Hermann, Wenczelaw
Według niektórych badaczy, jeden z najstarszych rodów śląskich; w 1203 roku jego przedstawiciel występuje w dokumentach Henryka Brodatego. Członkowie rodu mieli brać udział w bitwie pod Legnicą. Ich siedzibą rodową była Borowa (Bohrau) w księstwie oleśnickim. Jednak już w XIV wieku występowali prawie we wszystkich częściach Dolnego i Górnego Śląska pełniąc wysokie funkcje na dworach książąt śląskich.
W 1407 roku członkiem rady księcia Konrada oleśnicko-kozielskiego był Heyncze Borsnicz. Czenko w latach 1418-1419 występuje w wielu dokumentach wroclawskich, zaś w 1458 roku (on lub jego syn) byl na dworze ksiecia Konrada oleśnickiego. Gonczel w roku 1386 był starostą Otmuchowa w księstwie biskupim nyskim. W tym samym księstwie występuje Hermann.

10. Borowicz (Borwicz, Bortwicz)

Nickel, Heynrich, Sygfrit
Ród mający swoją siedzibę prawdopodobnie w Wilczkowie (Wueltschkau) w księstwie legnickim. Nickel w latach 1413-1422 występuje często jako świadek w dokumentach księcia Ludwika II legnickiego. W 1418 roku posiadał Borowiny koło Lubina. Zmarł po 1426 roku. Na dworze księcia Ludwika II przebywał także Henryk. Był on właścicielem Kawic koło Legnicy i Uniejowic koło Złotoryi.

12. Bosewoy (Buswa)

Kyzolt, Mertin
Jeden z najstarszych rodów rycerskich na Śląsku, w XIII wieku występujący w wielu księstwach, m. in. W legnickim, brzeskim i głogowskim. Jeden z przedstawicieli rodu w 1241 roku zginął w bitwie legnickiej. Pierwsza znana informacja źródłowa o rodzie pochodzi z 1217 roku. Kyzolt miał być rycerzem krzyżackim w 1412 roku wrocił na śląsk, gdzie pod świdnicą miał jakieś majątki. Mertin osiadł w Uniejowicach pod Złotoryją. W 1414 roku wraz z bratem Hertlem był wlaścicielem Białej.

14. Dobschuetz (Doboschicz)

Nickel
Według różnych źródeł ród miał swoją siedzibę na zamku Ilmenau koło Wrocławia, w miejscowości Pław koło Krosna Odrzańskiego lub wreszcie w bliżej nieokreślonych Dobszycach na Górnym Śląsku.

15. Dohna (Dohnau, Donyn)

Wenczek (Wenchsich), Jorge, Kasper
Ród pochodził z Saksonii. W roku 1360 przedstawiciele tego rodu występują jako właściciele Nowej Rudy, Woliborza, Jugowa, Drogosławia, Ludwikowic, Świerków oraz Nowej Rudy w hrabstwie kłodzkim.

17. Eichholtz (Eychholtz)

(Nieznanego imienia)
Stary ród śląski pochodzący z Warmątowic koło Legnicy.

18. Falkenhayn (Falkenhain, Falkenhagen)

Heyncze
Ród pochodzący prawdopodobnie z Miśni, na Śląsku od XIII wieku.

19. Filcz (Filtz)

brak imienia
Ród rycerski z siedzibą Budziczu koło Trzebnicy w księstwie oleśnickim. Wg niektórych badaczy miał przywędrowac na Śląsk w początkach XIV wieku z Miśni lub Turyngii.

21. Gellhorn (Gelhor)

Mathis, Nicolaus
W roku 1350 Nickel Gelhor był właścicielem Opatowic koło Strzelina.

22. Glaubitz (Glaubicz, Glawbicz)

Hans (Hannus)
Ród posiadał majątki w hrabstwie kłodzkim. W roku 1445 Hannes Glaubis występuje jako świadek na dokumencie.

23. Gregersdorff

Bartusch
Ród pochodzący z Grzegorzowa koło Strzelina w księstwie brzeskim.

24. Gruenau (Grunawr)

Kasper, Heyncz, Sat, Peter, Sander
Ród znany na Śląsku od XIV wieku. Jeden z jego przedstawicieli występuje w 1403 roku jako świadek w dokumentach Konrada II oleśnickiego. Ostatni z braci - Sander pod koniec 1410 roku występuje w księgach miasta Brzegu.

25. Heyde (Heyda)

Jan (Hannus), Fryderyk (Fredrich)
Ród dolnośląski znany od XIII wieku z księstw legnickiego, brzeskiego, świdnickiego i wrocławskiego. W roku 1428 Jan (bycmoże ten sam) był ławnikiem wrocławskim.

27. Hochberg (Hoberg, Hoburg)

Konrad, Ulryk
Ród pochodzący z Miśni. Konrad występuje w 1418 w dokumentach księstwa świdnickiego a w 1427 jako świadek na dokumencie księcia Ludwika legnickiego.

28. Hugwicz (Haugwitz)

Hannus, Gryg, Otte, Heyncze, Olbrecht
Ród rycerski przybyły na Śląsk z Miśni w XIII wieku. Jego przedstawiciele posiadali majątki w księstwach świdnickim, jaworskim, ziębickim i hrabstwie kłodzkim, później także w księstwach głogowskim, wołowskim i górawskim.

29. Hund (Hunt, Hundt)

Nickel, Heyncze
Rycerze ze Starego Grodkowa. W 1412 Nickel występuje w dokumentach księcia nyskiego.

33. Kalckreuth (Kalkreuth, Kalkrejter, Kalkrut)

Gelferich
Ród przybyły na Śląsk z Miśni. Za ich siedzibe rodową uważa się Dłużek koło Żar.

34. Kaltenhof (Kaldinghof)

Heynz (Heyn)
W 1423 występuje w dokumentach trzebnickich jako wasal księcia Konrada oleśnickiego.

37. von Kottulin (Kottulinsky, Kottelyn)

Dietrich
Ród górnośląski pochodzący z Kotulina koło Toszka, znany od XIV wieku. W 1409 roku wspomniany Dietrich był sędzią dworskim księcia Konrada III oleśnicko-kozielskiego.

38. Kottwitz (Kotwicz)

Nickel, Witche, Kuncze
W 1414 Nickel był starosta Szprotawy, zmarł po 1453 roku.

40. Kreckewicz

Andris (Andrus)
Ród pochodzący prawdopodobnie z Kreckwitz pod Budziszynem na Górnych Łużycach, przybyły na Śląsk pod koniec XIII wieku. W następnym wieku jego przedstawiciele występują na dworze książąt głogowskich. W połowie XIV wieku ród dzieli sie na dwie gałęzie: z Kałowa (Kahlau) koło Góry Śląskiej i Wierzchowic (Wuerchwitz) koło Głogowa.

42. von Kreidelwitz (Kredelwicz)

Polan, Heyncze
Ród pochodzący z Krzydłowic w księstwie głogowskim.

43. Landskron (Landeskron, Landiskron)

Nickel, Gunczel (Gonczel), Hannus, Michael, Fritsche, Heyncze, Willrich (Wylrich), Kryte
Ród znany na Ślasku od XIII wieku z księstwa legnickiego.
W roku 1445 Gunczel i Willrich występują w dokumentach klasztoru w Kamieńcu, w 1447 roku - Gunczel w dokumentach księstwa brzeskiego, a Willrich w 1453 roku wymieniany jest jako wlaściciel Dobrzynia koło Brzegu. Hannus w roku 1453 jest starostą w Szprotawie. Fritsche bierze udział w 1415 w soborze w Konstancji. Heyncze występuje w 1419 roku w dokumentach z Legnicy.

44. Langenau (Langenaw)

Hannus (Jan)
W latach 1414-1415 - jako marszałek dworu księcia Ludwika II brzeskiego Jan bierze udział w soborze w Konstancji.

47. Logau (Log, Lockaw)

Nickel, Opecz, Heyncze, Dirke, Tomme, Jorge, Jungeling, Kuncze, Hannus, Gregor
Jako siedzibę rodową podawali Młynicę koło Dzierżoniowa. W latach 1411-1414 Nickel występuje w dokumentach biskupa wrocławskiego księcia Wacława legnickiego, a w 1424 roku był starostą Sycowa z ramienia ksiecia Konrada III oleśnickiego.

51. Mehlhofe (Mehlhove)

Samson
Ród rycerski pochodzenia górnołużyckiego. W 1428 Samson przybył na Śląsk by walczyć z husytami.Jego potomkowie posiadali majątki w okolicy Żagania między innymi Miłoszów (Hartmannsdorf).

52. Mesenaw

Heynrich
Stary ród rycerski z księstwa świdnickiego, znany od XIV wieku. Przedstawiciele rodu w drugiej połowie XIV wieku występują jako świadkowie w dokumentach z okolic Lwówka Śląskiego.

54. Mosch ( Moschenhof)

Nickel, Heynrich
Ród pochodzący z księstwa nyskiego i hrabstwa kłodzkiego. Jego siedzibą były Bednary (Bittendorf) koło Otmuchowa w księstwie nyskim. W 1418 roku Nickel był właścicielem Muszyna (Moschenhof) w hrabstwie kłodzkim.

56. Nebelschicz ( Nebelschicz )

Kasper, Hannus
Ród rycerski przybyły na Śląsk prawdopodobnie z poczštkiem XIV wieku z Górnych Łużyc. Przedstawiciele rodu założyć mieli wtedy Niebyłczyce (Nieschwitz) w okolicy Lwówka Śląskiego. Wg innych źródeł ich najstarszš siedzibą rodową miał być Borszyn (Bortschen) koło Wołowa. Kasper i Hannus pisali się z Borszyna właśnie.

57. von Nymptsch

Konrad
Urodzony w Szczepanowie koło Świdnicy. Rycerz w służbie Zygmunta Luksemburczyka, po bitwie grunwaldzkiej brał udział w obronie Malborka. Zmarł w 1446 roku i pochowany został w kościele Franciszkanów w Świdnicy.

93. Schoff ( Schaffgotsch)

Urlich, Reyncze (Reinhard), Frichsche, Hannus, Ulrich, Gocze
Ród rycerski pochodzący z Turyngii. Pod koniec XIV wieku jego przedstawiciele władali Sobieszowem i Piechowicami pod Jelenią Górą. Ich siedzibami rodowymi były zamki Gryf i Chojnik.

118. Zettritz ( Czeteryz, Czeteres)

Hermann, Heynrich, Jurge
Według niektórych historyków ród znany na Śląsku od XIII wieku. Jeden z jego przedstawicieli miał występować na dworze księcia Henryka Pobożnego. Hermann był właścicielem majątków w księstwie świdnickim i w roku 1432 pełnil funkcję podstarościego księstwa. W 1414 roku Jurge (prawdopodobnie ten sam) z Wawrzeńczyc pod Wrocławiem brał udział w soborze w Konstancji. Na Śląsk wrócił w 1434 roku.

von Gersdorff

Krzysztof (nie wymieniony w Złotej księdze z Królewca)
W 1376 przedstawiciele rodu nabyli majątki koło Lwówka Śląskiego a w roku 1378 jeden z nich był burgrabią Książa.

Źródło: http://wizard.vipserv.org/diabel/sil-g.htm